Jodenstraat 11, 2000 Antwerpen

Het neogotische Sint-Jan Berchmanscollege werd in 1890-1891 gebouwd naar ontwerp van Edmond Leclef (1842-1902).

Historiek
De bouw van het Sint-Jan Berchmanscollege moet historisch gezien worden als het gevolg van de schoolstrijd die in 1884 in het voordeel van de katholieken beslecht werd. Hieruit groeide in het katholieke milieu van Antwerpen het besef dat in het centrum van de stad, tegenover de Beurs, een volledig nieuw schoolgebouw moest worden opgericht. Dit complex dat van de Meir tot de Jodenstraat doorloopt werd opgebouwd in de vigerende triomfalistische neogotische stijl.
De kapel neemt een belangrijke plaats in deze gedachtengang in. Niet alleen wordt hier de neogotiek in zijn zuivere vorm toegepast maar bovendien legde men een bijzondere nadruk op de glasramen waarin de hele kerkgeschiedenis werd verteld m het katholieke geloof te visualiseren en waarbij de afgebeelde heiligen als model werden gebruikt voor het propageren van morele waarden bij de studerende jeugd. Voor deze ramen werd beroep gedaan op het atelier Stalins en Janssens.

Beschrijving
Het Sint-Jan Berchmanscollege is een complex schoolgebouw met neogotisch poortgebouw, kapel en twee binnenkoeren gebouwd in 1890-1891 naar ontwerp van Edmond Leclef, voornamelijk op gronden van het onder de Fransen afgebroken karmelietenklooster en -kerk.
Het bakstenen schoolgebouw (1890-1891) telt vier traveeën en vier bouwlagen onder een pseudo-mansardedak en rust op een hardstenen sokkel. De traveeën zijn verticaal gemarkeerd door middel van oplopende vooruitspringende muurdammen. De traveeën zijn op de eerste bouwlaag telkens geopend door drie gekoppelde spitsbogen met hekken. Op de tweede en derde bouwlaag gaat het om twee gekoppelde rechthoekige vensters bekroond door blinde spitsbogen, waarin een drielobtracé is uitgewerkt. De traveeën lopen op in de dakverdieping met een overkragende bekroning, overhoekse pinakels en gekoppelde spitsbogen.

Het neogotisch kapelgebouw (1890-1891) met bakstenen lijstgevel telt acht traveeën en twee bouwlagen onder een hoog leien zadeldak en rust op een hardstenen sokkel. Brede steunberen zorgen voor een verticale gevelmarkering. De korfboogvormige ingangspoort is gevat in een hardstenen geprofileerde omlijsting waarboven spitse boogvelden zijn uitgewerkt met blind bakstenen traceerwerk in drielob. Het beeld van Sint-Jan Berchmans is uitgevoerd in witsteen. De overige traveeën zijn voorzien van kruisvensters en gelijkaardige spitse boogvelden met blind bakstenen traceerwerk in drielob. De tweede bouwlaag (kapel) wordt gekenmerkt door brede spitsboogramen, waarboven hangende boognissen. De oostgevel heeft een hoog puntdak met een grote rozet waarin fraai traceerwerk is aangebracht.
De neogotische kapel van zeven traveeën is overwelfd door een houten spits tongewelf en is opgevat volgens het rechthoekig grondplan. Oorspronkelijke muurschilderingen, onder andere het Laatste Oordeel op de oostmuur, bleven bewaard. Het neogotisch meubilair (doksaal, preekstoel, retabel en communiebank) is merkwaardig.

De westelijke binnenkoer heeft een vijf traveeën brede galerij en twee aansluitende neogotische vleugels van elk negen traveeën onder leien zadeldaken met dakkapellen voorzien van bekronende dakruiters. Fraaie muurankers sieren de gevels. Ook de oostelijke binnenkoer is voorzien van een zuilengalerij, hier overwelfd met kruisgewelven.

Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DA002388, Sint-Jan-Berchmanscollege (F. Brenders, 2004).
CUYT G. 1976-1977: Archeologische opgravingen in Sint-Jan, Sint-Jan, XII.1-2, 13-22.
PRIMS F. 1949: Op de gronden van Sint-Jan Berchmanscollege, Antwerpen. Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DA002388, Sint-Jan-Berchmanscollege (F. Brenders, 2004).
CUYT G. 1976-1977: Archeologische opgravingen in Sint-Jan, Sint-Jan, XII.1-2, 13-22.
PRIMS F. 1949: Op de gronden van Sint-Jan Berchmanscollege, Antwerpen.

Fuente: Inventario Inmobiliario