Sint-Catharinastraat 10, 3700 Tongeren

Resten van het voormalig agnetenklooster, gelegen op de hoek met de Sint-Catharinastraat.


De stichting van het Sint-Agnesklooster klimt waarschijnlijk op tot circa 1418. Circa 1421 wordt het klooster in de Repenstraat gevestigd. In 1434 geeft prinsbisschop Jan van Heinsberg toelating tot het oprichten van een kapel met kerkhof. In 1500 wordt het klooster door brand vernield; bouw van een nieuwe kerk in 1574. De branden van 1677 en 1701 verwoesten grote gedeelten van het klooster. Tijdens de Franse bezetting wordt het verkocht (1797) aan Libotton. Kanunnik Vandermaesen koopt de bezittingen op, laat de kerk afbreken (1805 en 1813) en richt het klooster in als hoeve.

Het klooster was een volledig ommuurd geheel dat tot aan de Corverstraat reikte; de grote poort bevond zich aan de Sint-Catharinastraat, de kerk aan de Repenstraat. Een gedeelte van de ommuring bleef bewaard (Sint-Catharinastraat), en mogelijk ook resten van de poort in de vorm van twee kalkstenen zuilen aan dezelfde straat.

Van de kloostergebouwen blijven nog drie vleugels over, waarvan twee nok evenwijdig aan de Repenstraat en hiertussen één nok loodrecht op de Repenstraat. De gotische kerk (oostwest-georiënteerd, nok loodrecht op de Repenstraat) sluit aan bij de meest noordelijke vleugel; van dit gebouw blijven slechts enkele ruïneuze resten over.

De haakse laat-gotische vleugel is de meest monumentale, daterend van 1550/1570, en gerestaureerd in 1967. Mergelstenen gebouw van zes traveeë, en twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen). Getrapte oost- en westgevel (zes trappen + topstuk) van twee traveeën. Plint van silexblokken. Gesmeed ijzeren muurankers. De trapgevels hebben aangepaste vensters op de eerste en tweede bouwlagen, en zoldervenstertjes met accolademotief op de latei. De noordgevel (zes traveeën) behield grosso modo zijn oorspronkelijke ordonnantie. Geprofileerde mergelstenen kroonlijst. Gesmeed ijzeren muurankers. Twee geprofileerde waterlijsten tussen beide bouwlagen, waarvan de bovenste de dorpels der bovenvensters verbindt. Op de benedenverdieping twee getoogde deuren, een bolkozijn en een aantal gedichte muuropeningen. Vijf bolkozijnen met ontlastingsbogen op de bovenverdieping. De zuidgevel heeft een classicistische ordonnantie van circa 1770: getoogde vensters in een kalkstenen omlijsting met afgedekte sluitsteen; op de bovenverdieping zijn alleen lateien en onderdorpels van kalksteen.

Ten noorden, haaks aansluitend op het vorige gedeelte, vleugel van zes traveeën en twee bouwlagen onder steil zadeldak, in kern daterend uit dezelfde periode (gevel straatzijde). De oostgevel (straatzijde) is een lijstgevel van mergelsteen op plint van silexblokken. Mergelstenen kroonlijst op ojiefvormige consoles. 19de-eeuwse muuropeningen en in de vierde travee een gedichte laat-gotische korfboogpoort in een geprofileerde omlijsting met negblokken en thans weggekapte druiplijst. Boven de poort, gedicht venstertje of nis in een getoogde omlijsting met driehoekige bekroning.

De achtergevel (gerestaureerd) heeft een recentere ordonnantie, gedateerd op een cartouche 1663. Bakstenen lijstgevel op een lage plint. Geprofileerde mergelstenen kroonlijst; mergelstenen banden en dito hoekband aan de linkerzijde; gesmeed ijzeren muurankers. Mergelstenen muuropeningen, op de benedenverdieping kruis- en kloosterkozijnen met regelmatig geplaatste negblokken en ontlastinsbogen; de bovenvensters, mogelijk oorspronkelijk kruis- en kloosterkozijnen, zijn thans rechthoekig, in een omlijsting met hanenkam. Getoogde deur en korfboogpoort, beide in een mergelstenen omlijsting met negblokken.

De derde vleugel sluit ten zuiden haaks op de eerste vleugel aan, en vormt de hoek van de Repenstraat met de Sint-Catharinastraat. Deze vleugel dateert in kern uit de 17de eeuw (zijgevel). Bakstenen gebouw van zes (?) traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen); de straatgevels zijn beschilderd en voorzien van een gepikte plint. De oostgevel (straatzijde) heeft een ordonnantie uit de tweede helft van de 19de eeuw. De westgevel gaat grotendeels schuil achter aanbouwsels; op de bovenverdieping, drie kleine, getoogde vensters in een vlakke, kalkstenen omlijsting met sluitsteen, en het bovenste gedeelte van een rondboogpoort (gedicht) in een vlakke kalkstenen omlijsting (circa 1770).

De zijgevel aan de Sint-Catharinastraat is afgewerkt met een aandak met muurvlechtingen en voorzien van een rondboogvenster in rechthoekig kalkstenen omlijsting (tweede helft 17de eeuw).

Van de kerk, ten noorden aansluitend bij de noordvleugel, blijven alleen een aantal lage muurresten bewaard, de belangrijkste een gedeelte van de zuidgevel : een mergelstenen muur (drie traveeën) met de aanzet van steunberen, en een behouden gotisch portaaltje in een rechthoekige geprofileerde omlijsting met afgeronde hoeken en druiplijst. Ook de crypte bleef bewaard.

PAQUAY J., Tongeren voorheen, Tongeren, 1934, p.97.

REMANS G., Twee Franciskaansche Instellingen te Tongeren, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 42, 1928, p.127-136).

ULRIX E., Het Romeins stratenplan van Tongeren, (Het Oude Land van Loon, 13, 1958, p.35-36). PAQUAY J., Tongeren voorheen, Tongeren, 1934, p.97.

REMANS G., Twee Franciskaansche Instellingen te Tongeren, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 42, 1928, p.127-136).

ULRIX E., Het Romeins stratenplan van Tongeren, (Het Oude Land van Loon, 13, 1958, p.35-36).

Schlusmans F. met medewerking van Vanthillo C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N1, Brussel - Turnhout.
Source: Real Estate Inventory