Kerkstraat 28, 9200 Dendermonde

Voormalig herenhuis Van Winckel, beschermd als stadsgezicht en monument bij MB van 10.12.2003.

Volgens bouwplan en gevelsteen liet rechter Leon Van Winckel in 1923 een herenhuis optrekken naar ontwerp van architect Hubert De Maen (Lokeren) ter vervanging van de vernielde woning van industrieel Julien De Bruyn daterend van circa 1901-1902 in neoclassicistische stijl. Deze woning was gebouwd op de plaats van een vermoedelijk uit de 16de eeuw daterend pand, waar de laatste zusters van de afgeschafte abdij van Zwijveke van 1829 tot 1856 een onderkomen hadden gehad. Naar verluidt stammen uit die periode de nog bewaarde bijgebouwen in de tuin van de huidige woning.

Het complex is door het stadsbestuur heden ingericht als onderdeel van het CC Belgica.

De voormalige woning van rechter Van Winckel is een dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder een mansardedak met twee getoogde dakkapellen. Het werd gerealiseerd in een eclectische stijl met onder meer invloeden van de art deco (gestileerde bloemen, krulornamenten) en het neoclassicisme (guirlandes, meandermotieven). Het betreft een vrij indrukwekkende symmetrisch opgebouwde straatgevel met een verspringend gevelvlak en twee hoger oplopende venstertraveeën die de houten kroonlijst op klossen onderbreken. De rijkelijk uitgewerkte voorgevel werd opgebouwd in een combinatie van baksteen met natuursteen, voor de pui, banden en omlijstingen, en gecementeerde ornamenten. De basis wordt gevormd door een hoge, geblokte en door zware doorlopende onderdorpels afgedekte plint. Deze plint met kelder- en verluchtingsgaten werd in blauwe hardsteen uitgevoerd. De hoger oplopende venstertraveeën afgelijnd door hoekblokken eindigen op een rechthoekig dakvenster. De linkertravee heeft een driezijdige erker met siervazen onder een bekronend balkon. De centrale deurtravee verleent toegang tot de verhoogde begane grond. De rechthoekige beglaasde deur aan een bordes van drie treden heeft prachtig ijzerwerk met guirlandes en meandermotieven en wordt geflankeerd door een getrapt drielicht met fraai gekleurd glas-in-lood die de inkomhal verlichten. De bel-etage met terras voor twee rondboogvormige deurvensters met glas-in-lood wordt afgesloten door een hek in siersmeedwerk waarin de motieven van de voordeur worden hernomen. De poorttravee, links, bevat een houten rondbogige poort met een beglaasd bovenlicht verfraaid met smeedwerk. Het houtwerk is versierd met lijstwerk, meanders, guirlandes en een vaas met bloemenranken met vaas. De rechthoekige en rondboogvormige benedenvensters zijn omlijst met florale motieven; op de bovenverdieping onder een kroonlijst. De behouden schuifvensters hebben een bovenlicht met roedeverdeling en/of gekleurd glas.
De sobere bakstenen achtergevel staat in schril contrast met de monumentale voorgevel. De gevel werd vooral functioneel opgevat met enkele decoratieve elementen zoals onder meer het kleurrijk uitgewerkt hoofdgestel en de erkeruitbouw met ijzeren monelen met krulornament.

Interieur. Architect De Maen ontwierp dit herenhuis als totaalproject met uitgedachte interieuraankleding zoals schouwmantels, schrijn- en ijzerwerk, bepleistering, vloerbekleding, verwarmingselementen en dergelijke. Hij schonk daarbij veel aandacht aan de lichtinval waardoor een spel met gekleurd glas-in-lood gefilterd licht de kamers verlichten.

Een indrukwekkende en tot de bovenverdieping opengewerkte centrale traphal deelt het woonhuis op in het privé- en ontvangstgedeelte. De ruimte wordt gedomineerd door een prachtige bordestrap in neoclassicistische stijl met bloktrede in natuursteen en trappaal met ramhoofd. In dezelfde stijl zijn de deuren, gevat in een omlijsting met opvallende supraportas, uitgewerkt. De stenen vloer, de hoge marmeren plinten, de bepleisterde wanden en de glas-in-lood vensters en deuren voltooien het geheel.
De doorlopende salons aan de westzijde, de voormalige ontvangstkamer, bureel en driezijdige erker zijn aangekleed in neoclassicistische stijl, zoals onder meer de parketvloer met verschillende motieven, bepleisterde wanden en zoldering, marmeren schouwmantels, vleugeldeuren en zuilen.

Ten oosten van de traphal bevond zich de kleine wachtzaal met grote vestiaire, later gebruikt als tv-kamer. De achterliggende grote ruimte met uitzicht op de tuin, werd gebruikt als keuken.

De kamers op de eerste verdieping zijn ook rond de traphal gegroepeerd. Deze voormalige privévertrekken waren eertijds bestemd als bureau, bibliotheek, betegelde bad- en slaapkamers en werden met veel zorg ingericht met herneming van de decoratieve motieven voor parket, schrijnwerk, schouwmantels, gestuct lijstwerk en dergelijke.
De minder rijkelijke aankleding van de zolderverdieping doet vermoeden dat dit gedeelte van het woonhuis door het inwonend dienstpersoneel gebruikt werd.

Tuin en tuinpaviljoen. De grote ommuurde tuin herbergt ten westen een bakstenen paviljoen met fraaie blauw hardstenen poort met rocaillemotieven. Volgens de overlevering is dit gebouw een 19de-eeuws restant van de zusters van Zwijveke die op deze locatie tijdelijk een onderkomen hadden. Ten oosten treft men twee witgekalkte oostelijk georiënteerde bijgebouwen aan die door het personeel als bijkeuken en wooneenheid werden gebruikt. Het terras en de tuinaanleg met gedichte vijver dateren van de bouw van het woonhuis in de jaren 1930; het bomenbestand is wellicht ouder.

Stadsarchief Dendermonde, Bouwplannen, 1923/81 (volume 4/81).
Vlaamse Overheid, Ruimte & Erfgoed, Afdeling Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.

STROOBANTS A., Door het vuur gespaard. Bouwkundige resten van het vooroorlogse Dendermonde, Dendermonde, 1999, p. 21.
STROOBANTS A., Dendermonde 1898-1914 op prentbriefkaarten, Dendermonde, 1995, p. 92. Stadsarchief Dendermonde, Bouwplannen, 1923/81 (volume 4/81).
Vlaamse Overheid, Ruimte & Erfgoed, Afdeling Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.

STROOBANTS A., Door het vuur gespaard. Bouwkundige resten van het vooroorlogse Dendermonde, Dendermonde, 1999, p. 21.
STROOBANTS A., Dendermonde 1898-1914 op prentbriefkaarten, Dendermonde, 1995, p. 92.

Bogaert C. , Duchêne H. , Lanclus K. & Verbeeck M. s.d.: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Dendermonde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20N, (onuitgegeven werkdocumenten).
Source: Real Estate Inventory